Gordelroos (herpes zoster) is een jeukende, pijnlijke huiduitslag met blaasjes die wordt veroorzaakt door het opnieuw actief worden van het waterpokkenvirus (varicellazostervirus). De meeste mensen hebben er wel eens van gehoord of hebben het wel eens gezien bij iemand die ze kennen.

Iedereen die waterpokken heeft gehad, kan gordelroos krijgen. Waterpokken is een kinderziekte die bijna alle kinderen krijgen. De waterpokken worden veroorzaakt door het (zeer besmettelijke ) varicellazostervirus. De waterpokken gaan over, maar het virus blijft sluimerend in het lichaam zitten. Dat gaat goed totdat je afweer vermindert. Dan kan door re-activatie van het virus gordelroos ontstaan.

Ongeveer 1 op de 4 mensen krijgt gordelroos, en hoe ouder je wordt, hoe groter het risico is. Ongeveer de helft van de 85-jarigen heeft ooit gordelroos gehad. Mensen die een transplantatie hebben ondergaan, of die door kanker, hiv of een andere aandoening een slechte afweer hebben, lopen extra veel risico.

Gordelroos zijn jeukende blaasjes op de buik, taille of in het gezicht, die in ongeveer twee weken indrogen tot korstjes. Meestal is de ziekte binnen een maand vanzelf over, maar mensen kunnen ernstige pijn hebben als er zenuwweefsel is aangetast. Van de 88 duizend mensen die jaarlijks de huisarts bezoeken met gordelroos, heeft ongeveer vijf procent (zo’n 4400 mensen) last van pijn die langer dan drie maanden duurt. Hoe ouder je bent, hoe groter het risico dat je langdurig pijn hebt. Per jaar komen ongeveer 500 mensen vanwege ernstige zenuwpijn in het ziekenhuis terecht. De naam die artsen gebruiken voor deze pijn is ‘postherpetische neuralgie (PHN).

Pijnstillers helpen nauwelijks. Behandeling van gordelroos met met antivirale medicijnen is vaak niet mogelijk, omdat de ziekte zich snel ontwikkeld. Het is dan te laat om de ziekte snel in te dammen. Voorkómen is dus veel beter. Er zijn daarvoor twee vaccins ontwikkeld voor volwassenen.

Gordelroos kun je voorkomen door je nu te laten vaccineren tegen deze aandoening. Mensen ouder dan 50 jaar kunnen ervoor kiezen zich te laten vaccineren.

De ontwikkelde vaccins tegen gordelroos zijn Zostavax en Shingrix.

Zostavax: heeft een beperkte werkzaamheid en beschermingsduur. Het is daarnaast een levend verzwakt vaccin. Daardoor is het niet geschikt voor mensen met een verzwakt immuunsysteem door ziekte of medicijngebruik. Terwijl dat juist de groep is die extra risico loopt op gordelroos en complicaties zoals PHN.

Shingrix: voorkomt 90% van de gordelroosgevallen. Het is zeer effectief en er blijkt uit onderzoek dat er sterke aanwijzingen zijn dat de bescherming ook heel lang aanhoudt, ongeacht de leeftijd waarop is gevaccineerd. Shingrix is in tegenstelling tot het eerder ontwikkelde vaccin wel geschikt voor mensen met een verzwakte afweer.  Shingrix – Vaccinatie tegen gordelroos – vanaf juni 2020 beschikbaar bij Ease.